FED bu kez faizleri artırmadı. Gerekçelerini ve mesajlarını faizin enflasyona ve dövizlere etkisi ile inceleyelim.
FAİZ-ENFLASYON İLİŞKİSİ
Bilindiği gibi enflasyonu önlemek için toplam talebi yani harcamaları kısmak gerekir. Bu nedenle de faizler artırılır. Faiz artınca toplam talep şu şekilde azalır.
1- Kredi kullanan yatırımcıların (sanayici, tüccar) kredi maliyetleri nedeniyle yatırım kârlılığı azalır. Bu da yatırımların azalması eğilimi yaratır.
2- Diğer yandan sanayicinin ve tüccarın elindeki stokların maliyeti artar. Bu da stok tutma isteğini azaltır.
3- Stok maliyeti arttığı için stoklar satışa arz edilir ve piyasada arz fazlası doğar. Bu durum toplam talebi etkilemez ama fiyatları etkiler.
4- Faizler artınca paradan kaçış ve harcamaya yönelme ortadan kalkar. Oysa faiz artınca insanlar tasarrufa yönelir. Harcamalarını kısar.
FED ENFLASYON İSTİYOR
FED küresel ekonominin ve ABD ekonomisinin yavaşladığını düşünüyor ve dünyada harcamaların artmasını istiyor. Yani enflasyon olsun istiyor. Başka bir deyişle mevcut enflasyon oranını yeterli bulmuyor. Faiz artırarak da yeterli olmayan enflasyonun düşmesini de istemiyor.
Yukarıda belirtiğimiz gibi FED, dolarların harcanmasını veya ABD’ye hemen dönmesini istemiyor.
FAİZ-DÖVİZ İLİŞKİSİ
Döviz fiyatlarını belirlemede kullanılan temel analiz yöntemi ile yapılan hesaplamada döviz kurundaki değişme ana ülke (ABD ve Avro Bölgesi) ile Türkiye arasındaki enflasyon oranları arasındaki farka eşit olmalıdır.
Örneğin ABD’de enflasyon oranı yüzde 1, Türkiye’de yüzde 8 ise, dolar kurundaki değişme yüzde 7 olmalıdır. Dolar kuru 2.8 TL ise buna göre doların (1+0.07)*2.8= 2.99 olmalıdır.
FED faizi artırmayıp enflasyonun artmasını istiyorsa doların TL karşısında ve diğer paralar karşısında değer kazanmasını istiyor demektir. Çünkü ABD’nin enflasyon oranı arttıkça döviz kurundaki değişim oranı da küçülecek. Yukarıda örneğini verdiğimiz durumda, diyelim ki FED faizleri bu yılın Temmuz ayına kadar artırmadı ve ABD enflasyonu yüzde 2’ye çıktı. Bu durumda TL dolar karşısında değerlenecek. Bir dolar 2.8*(1+0.06)=2.97 TL olacak.
Tabi bu yöntem basit bir hesaplamadır. Makro ekonomik dinamiklerin de dikkate alındığı birçok hesaplama yöntemi var. Ancak en basit hesaplama bile FED faiz artırım kararlarını analiz etmemize yarar.
DOLARIN DOLAŞIMI
FED faiz artırımı yapmayarak doların diğer paralar karşısında değer kaybına izin veriyorsa bu bir anlamda şimdilik dolarların Amerika’ya yoğun bir şekilde gelmesini istemiyorum, demektir. Dolarlar dünyayı dolaşsın. Bulundukları yerde faiz geliri elde etsin; birkaç ay sonra dolar yatırımcıları dolaştıkları ülkede biraz daha kazanıp öyle gelsinler, tercih edilmektedir.
Bizim gibi sıcak paraya çok fazla ihtiyaç duyan ülkeler bundan memnun olurlar. Çünkü dolarlar ülkemizi terk etmeyecek. En azından ya dolarlar kaçarsa, korkusu birkaç ay ertelenecek.
BİZDE FAİZLER İNER Mİ?
Doların değerinin TL karşısında düşmesi Türkiye’de faizlerin inmesini sağlar mı? Doların değer kaybetmesi enflasyona olumlu etkisi olur/olmalı/olabilir. Bu durumda düşecek enflasyona paralel faizlerin de inmesini sağlar/sağlayabilir.
Bakalım Merkez Bankası FED faiz kararı ile nasıl bir pozisyon alacak?
Bütün bu ekonomik analizler bir yana FED faiz kararı ile dünyaya şu esas mesajı verdi: “Ben çok korkuyorum!”
https://twitter.com/MPamukoglu
https://www.facebook.com/mustafa.pamukoglu.90