Şubat 2016 ödemeler dengesi hesaplarında 2 milyar 878 milyon dolar net hata ve noksan hesabı gözüküyor. Ocak 2016 döneminde bu hesap eksi 1 milyar 59 milyon dolardı.
Bu hesap kaynağı belirsiz para girişi olarak bilinir.Hata Körfez’den hurmalar geldi olarak da yorumlanır. Net hata ve noksanın nasıl doğduğunu açıklayalım:
MUHASEBE KAYITLARI
Ödemeler dengesi tablosu içinde cari işlemler ve sermaye dengeleri toplamı uluslararası resmi döviz rezervlerindeki değişim tutarına eşit olmalıdır. Teorik olan bu durum çoğu zaman gerçekleşmez.
Örnek ihracat hesapları mal ihraç edildiği tarihte mal dengesine girer. Oysa ihracat bedeli döviz daha geç gelebilir veya bir kısmı gelir, bir kısmı gelmez. İhracat hesabına girilen örneğin 100 dolar yurda gelmediği takdirde döviz varlıklarında bir değişim yaratmayacaktır. Bu da 100 dolarlık bir eşitsizlik doğuracaktır.
VERİ TOPLAMADA YANILMALAR
Turizm gelir ve giderleri ile bavul ticareti (resmi olmayan ihracat) gibi birçok gelir-gider anket yapılması sonucunda tahmin edilmekte ve elde edilen veriler ödemeler dengesi hesaplarına alınmaktadır. Hesaplara alınan tutarların karşılığı döviz girişi farklı olabilir ve rezervlere bu tutar girilerek denge bozulabilir. Örneğin 100 dolar olarak rahmin edilen turizm net geliri 120 dolar olarak gerçekleşmişse, hesapta 100 dolar turizm net gelirine karşılık rezervlerde 120 dolar yer alacak ve 20 dolar fazlalık gözükecektir.
Tahminlerde yanılma net hata ve noksan hesabını+/- yaratır.
DÖVİZ BOZDURMALAR
Yurtiçinde yaşayan vatandaşlarının döviz bozdurmaları halinde rezervleri artırırken ödemeler dengesinde mal ve hizmet dengesini değiştirmez. Daha önce ekonomiye giren dövizler bozdurulmuş ve bu da rezervleri artırmış ve tek taraflı bir artış söz konusu olmuştur.
Bunun tersi de olabilir. Vatandaş döviz alımı yapar. Bu da döviz rezervlerinde azalışa sebep olur.
GERÇEKTEN DÖVİZ GİRİŞİ
Net hata ve noksan hesabı artı ise bir ihracat, turizm, sermaye geliri olmaksızın yani ödemeler dengesi tablosunun cari işlemler ve sermaye dengesinde yer almayan bir işlemden dolayı döviz girişi var demektir.
GERÇEKTEN DÖVİZ ÇIKIŞI
Net hata ve noksan hesabı eksi ise bir ihracat, turizm, sermaye geliri olmaksızın yani ödemeler dengesi tablosunun cari işlemler ve sermaye dengesinde yer almayan bir işlemden dolayı döviz çıkışı var demektir.
ŞUBAT HATA VE NOKSANI
Bütün bu açıklamalardan sonra Şubat ayında net hata ve noksan hesabında yer alan 2 milyar 878 milyon doların nereden kaynaklandığına ilişkim seçeneklerini sıralayalım.
* İhracat bedellerinden tahsilat az.
* İhracatçı parasını tahsil edemiyor.
* İhracatçı ihracat bedellerini yurt içine getirmiyor.
* Turizm gelir tahminlerinde büyük yanılma var.
* Bavul ticareti gelirleri afaki kayıtlanmış.
* Vatandaş kendi parasını ülkeye bir şekilde sokmuş.
* Vatandaş büyük ölçüde döviz bozduruyor.
* Körfez’den para geldi.
* Kara ve gri para girişi var.
* Merkez Bankası verileri zamanında toparlayamamış ve raporlamalar çok kötü.
Muhasebe kayıt hataları, gelmeyen dövizleri, döviz bozdurmaların 3 milyar dolara yakın bir net hata ve noksan oluşturması mümkün değil. Bu durumda ihracatçıların ve turizmcilerin hemen batması lazım. Bu rakamı yaratan bizce en önemli kısım kayıt dışı döviz girişleridir.
Faiz indirimi yapabilmek ve bu nedenle döviz kurlarının yükselişini önlemek için yurda döviz girmesi gerekir. Acaba bunun hazırlığı mı yapılıyor, diye düşünmeden edemiyor insan.
Hadi bunu bir varsayım kabul edelim; ama gerçekten bu kadar da hata olur mu? Olursa durumumuz feci demek!
https://twitter.com/MPamukoglu
https://www.facebook.com/mustafa.pamukoglu.90