ZORDA OLAN ÖZEL ŞİRKETLER KİT HALİNE GELEBİLECEK
Hazine,verimli çalışmayanama ülke ekonomisine büyük katkı sunabilecek şirketlere-ekonomide güçlü halinegetirmek amacıyla ortak olmak istiyor. Ancak işin şekline dair merak ettiğimiz sorular var. Hükümetin hangi niyet ve felsefe ile hareket ettiğini yaşayarak göreceğiz.
Cumhurbaşkanlığı 43 sayılı kararnamesinin 8. maddesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Hazine’nin özel şirketlere iştirak etmesi hususunda yetki veriyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda Kamu Sermayeli Kuruluşlar ve İşletmeler Genel Müdürlüğü var. Bu birim KİT’lerle ilgili görev ve yetkilere sahipti. Anılan kararname ile Bakanlığa Hazine’nin iştirak edeceği şirketlerle de ilgili yetki verildi. 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 224. maddesinde bu yetkiler detaylı biçimde sayılı. Yani artık Hazine’nin Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan her türlü özel şirkete ortak olması mümkün hale geliyor.
BUNUN ANLAMI NE?
Bu düzenlemenin anlamı başta finansal darboğaza giren büyük projeleri yapan şirketleri KİT haline getirerek kurtarmak.
İyi niyetli davranalım ve şunu da söyleyelim: Hazine, verimli çalışmayan ama ülke ekonomisine büyük katkı sunabilecek şirketlere -ekonomide güçlü haline getirmek amacıyla- ortak olmak istiyor. Tabii bugüne kadar tüm önemli varlıkları özelleştiren anlayışın bir anlamda devletleştirme sayılabilecek ortaklık durumuna gireceğine ihtimal vermiyoruz. Bu olsa olsa zor durumda olan şirketleri kurtarma amacına yönelik bir yetki kullanımı olacak.
HAZİNE’NİN ORTAK OLABİLECEĞİ ŞİRKETLER
Hazine’nin ortak olabileceği şirketleri şöyle tahmin edebiliriz. Zaten kamuoyu da bu şirketler üzerinde duruyor.
1-Türkiye’ye gelmek istemeyen yabancı şirketler. Onların gelmesini teşvik etmek için böyle bir ortaklığa gidilebilir.
2-Büyük altyapı, havaalanı şirketleri. Bu şirketler ciddi finansal kriz yaşıyor.
3-Batık (teknik iflasta olan) büyük inşaat firmaları ‘ya medet’ diyor.
4-İleri teknoloji getirecek yabancı şirketler bu yolla gelebilir.
5-Zorda olan büyük tersaneler ve büyük gemicilik firmaları da Hazine’nin ortaklığı ile eski günlerine dönebilir.
HAZİNE SANA BANA ORTAK OLUR MU?
Örneğin borcu 100 milyon dolarları aşmış bir sanayi firmasına Hazine ortak olur mu? Hemen cevabımız, iltifata mazhar olması gerekenlerden birisi ise, ‘evet’ olur. Vergi, sigorta ve banka kredisi borcu çok yüksek olan şirketlere Hazine ortak olabilir mi? Teknik olarak bu mümkün. Ama olur mu, biz sanmıyoruz.
ORTAKLIK ESASLARI NASIL OLACAK?
Ortaklık esasları nasıl olacak, bu henüz belli değil. Hazine ve Maliye Bakanlığı işin şeklini belirleyecek. Aslında belirlenmiş de biz bilmiyoruz. Merak ettiğimiz sorular şöyle:
1-Örneğin şirketin devlet bankasına 50 milyon dolar kredi, 10 milyon dolar da vergi ve sigorta borcu var. Hazine banka kredi borcunu üstlenecek mi? Kamu borçlarını hazine tek hesabına mı atılacak? Şirketin değeri nasıl tespit edilecek; diyelim ki 200 milyon dolar. Hazine 60/200=%30 oranında mı ortak olacak?
2-Hisse devir bedeli borç üstlenme şeklinde mi olacak?
3-Şirketin değerini nasıl ve kim hesaplayacak?
4-Hazine hangi oranda ortak olursa olsun yönetim kuruluna yönetici atama şartı getirecek mi? Veto yetkisi olacak mı? Şirketi tüccar mı yoksa devlet mi yönetecek?
5-Hazinenin ortaklık payı oranında bir üst limit belirlenecek mi?
6-Hazine ile şirket ortakları nasıl pazarlık edecekler? Bu pazarlıklar objektif ticari kurallar çerçevesinde mi olacak yoksa dikte şeklinde mi?
7-Hazine sahip olacağı bu hisseleri Türkiye Varlık Fonu’na devredecek mi? Veya üçüncü şahıslara, yerli ve yabancı yatırımcılara satabilecek mi?
8-Hazine üstlendiği borç yükünün finansmanını nereden sağlayacak? Para mı basacak? Bütçeye mi yazacak? İşsizlik Fonundan mı alacak? Borçlanma mı yapacak? Yeni vergiler mi koyacak?
İŞİN FELSEFESİ
Hükümetin, bu adımı atarken felsefesinin, ekonomik maliyetleri ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürmek ise bravo. Çünkü bu model ve yöntem zaten karma ekonomi anlayışında var. Vatan Partisi’nin hem parti programında hem de “Üretim Devrimi” projesinde karma mülkiyet ve piyasaların KİT’ler tarafından yönlendirilmesi gerektiği konusunda temel görüşü var. Başta ABD olmak üzere neoliberal ekonomilerde zaman zaman uygulanan bir yöntem. Hükümetin hangi niyet ve felsefe ile hareket ettiğini yaşayarak göreceğiz. Biz pek umutlu değiliz. Türkiye Varlık Fonu’nun başarısızlığı ortada. Umarım yanılırız...
Bu vesile ile yurduna bağlı milletinden ayrı olmayan bir ulus olarak sonsuza kadar yaşamak dileği ile nice bayramlar diyoruz.
NOT: KİT’ler, hazine ortaklıkları, karma mülkiyet; Vatan Partisi’nin bu konudaki görüşlerini gelecek yazımızda ele alacağız.
https://twitter.com/MPamukoglu
https://www.facebook.com/mustafa.pamukoglu.90