AKP’nin tek başına iktidarını kaybettiği 7 Haziran seçimleri sonucunda kurulacak koalisyon hükümetini önemli ekonomik konular ve sorunlar beklemekte...
YABANCI BASININ TUTUMU
Yabancı basın yıllardan sonra ilk kez son aylarda AKP aleyhine yayın yapmaya başladı. Tüm önemli yayınlara baktığınızda Cumhurbaşkanı ve AKP’nin tutumu hakkında ciddi eleştiriler var. Bu eleştiriler içinde ekonomik olanları şöyle:
- Türkiye ciddi bir cari açık tehlikesi ile karşı karşıya
- Dış borçlar azalmıyor, artıyor
- Doların şu anda 3.20 olması gerekiyor. Bu anlamda bir devalüasyon şart. (Bilindiği gibi artık devalüasyon dillendirilmiyor. Onun yerine kurda yukarıya doğru aşırı oynaklık kavramı kullanılıyor)
- Bu yıldan itibaren Türkiye’nin sıcak para (portföy yatırımları) ve dış borç bulması çok zor. Hele FED faiz artırımından sonra bu daha da zor.
YABANCI KURUMLARIN ÖNERİLERİ
Kredi derecelendirme kuruluşları ve yabancı mali kuruluşlar ve ilgililer önerilerini sıralamaya başladılar:
- Dünya Bankası Türkiye Direktörü Martin Raiser, FED’in faiz artırım sürecinde Merkez Bankası’nın tam yetki alması gerektiğini vurguladı. Yeni hüküme- tin bir an önce kurulmasını ve yapısal reformlara bir an önce geçilmesini diledi. Faiz oranlarının ABD’de artacağını ve dolayısıyla küresel ekonomik ve mali krizden bugüne dünya ekonomisinin sıra dışı oranda gevşek parasal politikalarla merkez bankaları tarafından desteklendiği dönemin geride kaldığını beyan etti.
- Pimco FED uyarısı yaptı.Tahvil devi Pimco “Piyasalar FED faiz artırım riskini yeterince fiyatlamıyor” diyerek tehlikeyi işaret etti.
- Yabancı ekonomistler siyasi belirsizliğin sürmesi halinde TL’de daha çok zayıflama olacağını bekliyor. Volatil bir durumu işaret ediyorlar.
BÜYÜME VE CARİ AÇIK SORUNU
2015’in ilk çeyrek büyüme rakamı yüzde 3’ün altında. Ancak kimse TÜİK’in rakamlarına inanmıyor. Daha düşük olduğuna inanıyorlar. Türkiye’nin 2015-16-17’de yüzde 3’ün altında büyümeyle işsizliği önleyemeyeceği kesin.
Cari açık nisan ayında 3,41 milyar dolar olarak beklentileri aştı. 2015 sonunda cari açığın 45-50 milyar dolardan aşağıya düşmeyeceği bekleniyor. Cari açığı düşüren altın ihracatını ve net hata noksan hesabını dikkate almamak gerektiğinin altı çiziliyor ve bu durumda cari açık daha da tehlikeli duruma geliyor.
İŞSİZLİK VE YOKSULLUK
Yıllardır işsizlik genel oranı yüzde 10’un altına düşmüyor. Resmi rakamlara göre 10 kişiden biri işsiz... Bu oran, gençlerde yüzde 20’ye çıkıyor. Bu resmi rakamlar.
Gerçekte işsizlik daha da yüksek... 17 milyonu aşan yoksulun varlığı ise ayrı bir sorun.
DIŞ BORCU ÇEVİREMEME
400 milyar doları aşan dış borcun çevrilebilmesi için yeni sıcak para ve dış borç şart. Eski likidite bolluğu olmayacak. Seçim öncesi Katar’dan gelen net hata noksan hesabındaki milyar dolarlar bir süre sonra gidecek.
Cumhurbaşkanının etkisi azalacağından yeni dolarlar gelmeme olasılığı yüksek. Bu durumda hurmaları nasıl bulacağız, bu ayrı bir soru.
Küresel likidite sorunu yaşanıyor. Yunanistan’ın iflası an meselesi.
ESNAF-ÇİFTÇİ KAN AĞLIYOR
Esnaf kepenkleri kapamak üzere. Çiftçiler bu yılın mahsulüyle kredi borçlarını ödeyemeyecek. Bu nedenle ekim yapmayı düşünmüyor. Girdi maliyetleri katlanılmaz durumda. Esnaf borca batmış, borcu borçla ödüyor.
SANAYİCİ ZORDA!
Ülkemizde sanayicilik demek deveye hendek atlatmak demek. Vergi kaçırmasına olanak yok. Kayıt dışı ekonomi yaratamaz. Buna rağmen en büyük zorluklarla sanayici yüz yüze. Üretim ekonomisine geçmek için sermaye birikimi yaratılamıyor. Tasarruf oranları oldukça düşük. Yapılan tasarruflar da Boğaz’da alınan yalılar gibi atıl alanlarda kullanılıyor.
Yapısal reformlar ve kalkınma hamlesi şart.
İHRACATÇI PAZAR KAYBETTİ
İhracatçı kur artışlarından sağladığı yararı diğer ekonomik maliyetlerle kaybetmiş durumda. Pazarlarını kaybetmiş ve yeni pazarlar bulmakta zorlanıyor. Bu da kredi borçlarını ödemekte ciddi zorluklarla karşılaşması demek.
Buraya kadar hep olumsuzlukları belirttik. Hükümeti bekleyen olumlu şeyler de var. Koalisyona yabancıların destek vereceği, sabırlı halkımızın ekonomik zorluklarda yeni hükümete de kredi tanıyacağı gibi yeni hükümetin elini sağlamlaştıracak ortamlar da olacak...
https://twitter.com/MPamukoglu
