AMERİKA, EKONOMİMİZİ MAHVEDİCİ GÜCE SAHİP midir? - 1

Tek kutuplu hale gelen dünyayı sömüren Amerika, Türkiye’yi ekonomik bakımından mahvedebilir mi? Ekonomimizi yıkmak için hangi silahlara sahiptir? Dış borçlarımız Amerika’nın bizi ekonomik olarak sarması için yeterli bir zafiyetimiz midir? Her şeyimizi dolarla ölçüyor olmamız bir güçsüzlük müdür? Türkiye’de doların değerini artırıp bizi alabora edebilir mi? Doların değerinin artması için hangi silahlara sahiptir? ABD dünyadaki tüm finansal kaynaklara hâkim midir ki Trump’un talimatı ile tüm uluslararası kurum, kuruluşlar ve devletler Türkiye’ye yatırımı ve para akışını Türkiye’nin sözde hizaya gelmesini sağlayıcı bir şekilde durdurabilir? Türkiye’nin bu saldırılara karşı eli kolu bağlı mıdır? Kendini savunacak ekonomik ve toplumsal gücü yok mudur? 20 milyar dolar civarında olan dış ticaret hacminden vazgeçsek dünyanın sonu mu olur? ABD’ye ihracat yapmasak, başta Avrasya pazarı olmak üzere başka pazarlara yönelsek sorun olur mu? ABD’den ithal ettiğimiz ürünlerin ithalatını başka ülkelerden yapamayız mı? IMF’den çıkabilir miyiz? Jeopolitik konumumuz ve imparatorluklar tarihine sahip olan Anadolu, Trump’un bir tweeti ile yıkılır mı?

Bu sorulara cevap verebilmek için öncelikle Türkiye ABD ekonomik ilişkilerine bakalım.

ABD EKONOMİSİ

ABD, nüfusu 325 milyonu aşmış ve GSYH’si 20 trilyon doları geçmiş, dünyanın en büyük ithalatçısı ve en çok doğrudan yabancı yatırım kaynağına sahip dünyanın en büyük pazarlarından biridir.

Üretim ve hizmetlerin tamamına yakını özel sektör tarafından sağlanmakta ve tüketilmektedir. Kamunun ekonomideki payı yok denecek kadar azdır.

Doğal kaynaklar bakımından oldukça zengin olan ABD, en nitelikli işgücüne de sahiptir. ABD verimli toprakları, zengin mineral yatakları, elverişli iklim koşulları ve diğer doğal kaynakları ile ekonomik büyümenin sağlanması açısından çok elverişli durumdadır. Beyin göçü almada birinci sıradadır.

Bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT), hizmet sektörünü ekonominin en önemli bileşeni haline getirmiştir. Hizmetler sektörü, GSYİH’nin yaklaşık yüzde 80’ini oluşturmaktadır.

Tarım ve hayvancılık GSYİH’nin yüzde olarak küçük bir oranına sahip görünmekle birlikte oldukça verimlidir. ABD, gıda maddeleri ve işlenmiş gıda ürünleri ihracatında önde gelen ülkeler arasındadır.

ABD’de 2007 yılında başlayan kriz, 1929 büyük buhranından bu yana görülen en ağır ve en derin kriz niteliğinde olmuştur. Ülke 2009 yılında bir taraftan ekonomik durgunluk bir taraftan da artan işsizlik ile mücadele etmiş, 2010 yılında ise krizden çıkış eğilimine geçmiştir. Reel GSYİH 2015 yılında yüzde 2.9 ve 2016 yılında yüzde 1.5 oranında artmıştır. 2017 yılında ise büyüme yüzde 2.2 olarak gerçekleşmiştir.

TÜRKİYE-ABD TİCARETİ

1-İhracat

ABD 2017 yılında ülkemizin en önemli 5. ihraç pazarı konumundadır ve söz konusu ülkeye ihracatımızın toplam ihracatımız içerisindeki payı yüzde 5.5’tir.

Türkiye’nin ABD’ye ihracatı genel olarak artış eğilimindedir. 2000 yılında 3.1 milyar dolar olan ihracat 2017 yılında 8.7 milyar dolara ulaşmıştır. 2014, 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla yüzde 12.4, yüzde 0.9 ve yüzde 3.6 oranında artan ABD’ye ihracatımız 2017 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 30.7 oranında artış göstermiştir. Türkiye, 2017 yılında ABD pazarında yüzde 0.4 pay ile 34. büyük tedarikçidir (ABD’nin ithalatında ÇHC yüzde 22’lik payla 1., Meksika yüzde 13’lük payla 2. ve Kanada yüzde 13’lük payla 3. sıradadır).

Başlıca ihracat ürünlerimiz şunlardır:

Binek otomobilleri ve esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış rabaları dahil)- Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları- Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş, sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra burulmuş olanIar dahil)- Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozik için küp şeklinde taşlar, granüller- Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden).

2-İthalat

2007 yılında yaklaşık 8 milyar dolar olan ithalatımız 2017’de 12 milyar dolara çıkmıştır.

2017 yılında Türkiye ABD’nin ihracatında yüzde 0.6’lık payıyla 28. sırada yer almaktadır (Kanada yüzde 18.3’lük payla 1., Meksika yüzde 15.7’lik payla 2. ve ÇHC yüzde 8.4’lük payla 3. sıradadır).

Başlıca ithalat ürünlerimiz şunlardır:

Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler- Helikopterler, uçaklar vb; uzay araçları (uydular dahil), uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları- Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş)- Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış).

3-Dış Ticaret Hacmi

2007’de 12.3 milyar dolar dış ticaret hacmimiz 2017 yılında 20.7 milyar dolara çıkmıştır. 2018/Ocak-Eylül dönemi ihracatımız 6 milyar dolar, ithalatımız 9.4 milyar dolardır.

Dış ticaret dengesi tüm yıllarda ABD lehinedir.

https://twitter.com/MPamukoglu
https://www.facebook.com/mustafa.pamukoglu.90