İlk kamu katılım bankası olan Ziraat Katılım Bankası büyük gösteri ile açıldı. Cumhurbaşkanı ve Babacan katılım bankacılığının faydalarını ve bu konudaki hedefleri açıkladılar. Bilindiği üzere katılım bankaları özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri olarak tanımlanmaktadır.
Türkiye’de katılım bankacılığının öncüleri 1984’te kurulan Albaraka Türk, 1985’te Faysal Finans (daha sonra Türkiye Finans oldu) 1989’da bir başka Körfez menşeli kuruluş olan sermayesine Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün de ortak olduğu Kuveyt Türk’tür. Asya Finans(Bank Asya) 1996’da sektöre girdi.
Bu bankacılığın temelinde ribâ verilen her türlü faizin yasaklanması yatar. Müslümanlar paranın içsel değeri olduğunu kabul etmezler. Bu nedenle borç verirken ve alırken bir çıkar beklememelidir. Bunun yerine borç verilen paranın kullanıldığı alanla ilgili risk birlikte üstlenilir ve kar veya zarar paylaşılır. Bu faiz alma yasağı bankalar arasında da vardır.
FAİZSİZ BANKACILIK ÜRÜNLERİ
İcara: Bir türlü kiralama sözleşmesidir. Bu konut kredisi yerine geçer.
Mürabaha: Bu mal ticaretidir. Banka müşteriye mal satar ve bunun üzerine kâr koyar. Satıcı da bankaya kârını ederek malı satmış olur. Ortada paylaşılan kâr veya zarar vardır.
Müsaveme: Alıcının orijinal fiyatı belirleme konusunda olmadığı işlemdir. Yani alıcı ve satıcı pazarlık yapabilirler.
Sukuk: İslami bonolardır.
Tekafül: İslami sigorta yani Müslümanların karşılıklı birbirlerine destek olmaları demektir.
Vadiye: Bir meblağı saklamak ve geri vermek üzere yapılan işleme denir.
ŞER’İ DANIŞMA KURULLARI
İslami bankaların danışma kurulları kurması zorunludur. Bu dini kurullar bankaların faaliyetlerinin şeriat hükümlerine uygun olup olmadığını denetler ve karar organlarına tavsiyelerde bulunurlar. Denetlenen temel olay yatırımcıların faaliyetlerinin helâl olup olmadığı hususudur.
Bizde 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na tabi olan katılım bankalarının resmi şeri organları yoktur. Ancak bağlı oldukları sistemde şer’i üst akıl ve ona bağlı kişilerin oluşturduğu resmi olmayan etkili organlar veya karar vericiler vardır. Örneğin TMSF’ye devredilen Bank Asya Cemaatin bankası olarak bilinir.
KÜRESEL FİNANSTA VARLAR
İran, Suudi Arabistan, Katar ve Malezya İslami bankacılığın gelişmesinin öncüleri olmuştur. İslami bonolar olan sukuklar uluslararası dolaşıma girmiştir. Ortak endeksler, uluslararası anlaşmalar ve kendilerine özgü anlayışlarla uluslararası finans dünyasında önemli pozisyona gelmiştir.
Orta Asya ve petrol zengini Körfez ülkelerinde İslami bankacılık oldukça gelişmiştir. Bu sistemin dünya ekonomisinde güç kazandığını söyleyebiliriz. İslami bankaların kontrol ettiği varlıkların toplamının 2 trilyon dolardan fazla olduğu iddia edilmektedir
Şeriat yasalarına göre İslami Bankalar kumar, alkollü içecek ve domuz içeren gıdalarla ilgili faaliyetlerde bulunan şirketlere yatırım yapmaz.
İslami bankacılığın tarihinin antik çağlara uzandığı söylenir. Kuran’da yer alan şeriat yasaları üzerine kurulu bu sistemin tarihi çok eskilere gitse de 1970’lerden sonra ekonomi dünyasına girmiştir.
TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİM
Türkiye’de katılım bankacılığı Özal döneminde başladı. Gelişimini AKP döneminde sürdürdü. Ziraat-Vakıflar ve Halk Katılım Bankaları’nın kuruluş çalışmaları bu dönemde gerçekleşti. Ziraat Katılım Bankası da 675 milyon TL sermaye ve yıl sonu 20 şube hedefi ile açıldı.
Cumhurbaşkanı menafi sandıklarını 1888’de kurulan Ziraat Bankası’nın temeli olduğunu söylerken milli bankacılığa vurgu yaptı. Katılım bankacılığını da milli bankacılığın içine yerleştirdi. Mili ekonomi, milli bankacılık ve İslami bankacılık nasıl uyumlaştırılır ayrı bir tartışma konusu ama İstanbul’u faizsiz bankacılığın merkezi yapma projesi oldukça ilginç! Vizyonumuz, Ortadoğu’ya doğru daha fazla yaklaşmak. Yarın bankaları kaldırıp menafi sandıkları kurarak bankacılığı tefecilerin elinde kurtarmayı başarırsak hiç şaşmayın!
https://twitter.com/MPamukoglu
