GELENEKSEL PARADAN DİJİTAL PARALARA GİDİŞ: BITCOIN ÇILGINLIĞI (2)

Dün yayımlanan giriş yazımızda son zamanlarda çılgınca değeri artan Bitcoin/kripto paralar pazarına ilişkin genel bilgiler vererek paranın kısa tarihine adım atmıştık. Bugün kaldığımız yerden devam ediyoruz.

MADENİ PARALARIN ORTAYA ÇIKIŞI

İlk para birimleri tüm antik dünyada özellikle İtalya ve Yunanistan’da ticaretin gelişmesi için mihenk taşı oldu. Greko-Romen parası dünyada hızla yayılmaya başladı. MÖ 600 civarında Lidya Kralı Alyattes tarafından bugünkü Doğu Türkiye olan Sardes’te altın ve gümüş alaşımı bir sikke bastırılır. Günümüzde Lidya Aslanı olarak adlandırılan bu sikkeler dünyanın ilk madeni parası olarak kabul ediliyor. Bundan sonra Yunan şehir devletleri de kendi sikkelerini bastırdılar. Sikke yapım teknolojisiyle birlikte darphaneler de gelişti. Bunun en eski örnekleri Girit adasındadır.

Emperyal hükümetler parayı kontrol etmek isteyince sikke basımı da yaygınlık kazandı.

Antik Roma bir milyondan fazla insanın yaşadığı bir canlı ticaret merkezi idi. Roma İmparatorluğu’nda ticaret hayranlık uyandıracak bir şekilde yapılıyordu. Tek para birimi kullanılıyordu.

BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI

Bugünkü anlamıyla bankacılığın temelleri 15.yüzyılda Rönesans İtalya’sında atılmıştır. Para, Rönesans İtalyası’nda bankacılık ile kol kola girmiştir. “Banka” sözcüğü İtalyanca’da tahta bank anlamına gelen “banca” sözcüğünden geliyor. İtalya’nın en ünlü banker ailesi Medici Ailesi kendi adlarını verdikleri bankalarını Avrupa’nın en büyük ve en güvenilir bankası haline getirdi. Bu güveni yaratan şey altın florin kullanmalarıydı. Günümüzde 150 dolar karşılığı olan bu sikkeler 3.5 gram saf altından oluşuyordu. Bu para Avrupa’nın her yerinde gümüşün yerini almaya başladı.

Dünyanın en eski bankası ise Banca Monte dei Pschi di Siena’dır. Bu banka 1472’de fakir veya ihtiyacı olanlara yüzde 7.5 faizler borç veriyordu. Adı Sienalı fakirlere verilmek üzere toplanan para dağı olarak kabul edilen monte ve borçlara karşı teminat niteliğinde olan gelir getiren devlet meraları olarak bilinen paschi’den geliyordu. Bu gelirler her biri 100 skudi değerinde hisselere bölünüyor ve yıllık yüzde 5 gelir garantili senetler olarak bastırılıyordu. Banka ilk dört yüz yılını Siena ve Grossetto eyaletlerinde sürekli büyüyerek geçirdi. 1789 yılında büyük bir kriz atlattı. 1999 yılında halka arz edildi. Bugün 3 bin şubesi ve 4.5 milyon müşterisi ile İtalya’nın en büyük 3.bankası.

PARANIN GELECEĞİ

Günümüzde para çoğu sorunun çözümü yerine neden olmuş durumda. Ancak insanoğlunun icat ettiği en önemli şey. Ve gelecekte de önemini kaybetmeyecek gibi gözüküyor.

Klasik bankaların mermer sütunları ve dev salonlarından, modern finans bölgelerinin gökdelenlerine değin küresel ekonominin fiziksel manzarası son yüzyılda inanılmaz bir değişim gösterdi.

Şu anda banknot ve kaydı para geçerli. Paralar içinde doların haşmeti sürüyor. Dolar imparatorluğuna karşı diğer ülkeler kendi para birimlerini güçlendirmek istiyor. Ticarette mili paraların kullanımı deneniyor. Avro dolara rakip olmak istiyor. Bankacılık sistemi oldukça gelişmiş durumda. Dünyada her gün milyarlarca elektronik para transferi (EFT) gerçekleşiyor. Barter (takas) sistemleri gelişiyor. Nakit paranın yerini dijital paralar alacak mı bu sorgulanıyor.

Yazar John Sladek’in söylediği “gelecek, bazı bilimcilere göre, geçmişin birebir aynı olacak, fakat çok daha pahalısı” öngörü mü gerçekleşecek, bu durum tartışılıyor.

Ama yazımızın konusu olan Bitcoin/kripto paraların gelişimine bakarsak tarihin seyrini yine para belileyecek. Kağıt para mı yoksa dijital paralar mı, bunu yaşayanlar görecek.

Yarın: Sorularla Bitcoin/kripto paralar nedir? Nasıl gelişti?

https://twitter.com/MPamukoglu
https://www.facebook.com/mustafa.pamukoglu.90